พญาวังเรืองนาม พระธาตุงามเรื่องชื่อ น้ำตกสวยเลื่องลือ นามนี้คือวังเหนือ

อำเภอวังเหนือ
วังเหนือ (คำเมือง: ) เป็นอำเภอที่อยู่เหนือสุดของจังหวัดลำปาง

อำเภอวังเหนือ

วังเหนือ (คำเมือง: ) เป็นอำเภอที่อยู่เหนือสุดของจังหวัดลำปาง

ที่ตั้งและอาณาเขต
อำเภอวังเหนือมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้ ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพาน (จังหวัดเชียงราย) ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่ใจและอำเภอเมืองพะเยา (จังหวัดพะเยา) ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภองาว อำเภอแจ้ห่ม และอำเภอเมืองปาน (จังหวัดลำปาง) ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเวียงป่าเป้า (จังหวัดเชียงราย)

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอวังเหนือมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอพาน (จังหวัดเชียงราย)

ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอแม่ใจและอำเภอเมืองพะเยา (จังหวัดพะเยา)

ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภองาว อำเภอแจ้ห่ม และอำเภอเมืองปาน (จังหวัดลำปาง)

ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเวียงป่าเป้า (จังหวัดเชียงราย)

ประวัติ
อำเภอวังเหนือเดิมชื่อว่า เมืองวัง หรือ เวียงวัง สันนิษฐานว่าได้ตั้งขึ้นในสมัยพุทธศตวรรษที่ 6 (พ.ศ. 500-599) ซึ่งปรากฏตามหลักฐานในหนังสือพงศาวดารชาติไทยเล่ม 2 ของพระบริหารเทพธานี ได้กล่าวถึงแว่นแคว้นยวนเชียง (หน้า 4 บรรทัดที่ 4-6) ว่า "เมื่อภายหลัง พ.ศ. 590 แว่นแคว้นยวนเชียงก็แยกตั้งบ้านเมืองออกไปทางทิศตะวันตกอีกหลายเมือง เช่น เวียงกาหลง (เวียงป่าเป้า) เวียงฮ่อ ดงเวียง เมืองวัง (วังเหนือ) แจ้ห่ม เป็นต้น" และในหนังสือประวัติศาสตร์เชียงรายซึ่งจัดพิมพ์ในงานฉลอง 25 พุทธศตวรรษ หน้า 13 ก็ปรากฏความคล้ายกันคือ "ในราวพุทธศตวรรษที่ 5 มีพวกไทยถอยร่นจากตอนใต้ประเทศจีนปัจจุบันมาสมทบกับพวกไทยที่เมืองเชียงลาวเพิ่มขึ้นมากทุกที ซึ่งขยายเมืองให้กว้างขวางออกไปอีก เรียกว่า แคว้นชุนยางหรือยวนเชียว มีอาณาเขตแผ่ไปถึงหลายเมือง เช่น เวียงกาหลง (เวียงป่าเป้า) แจ้ห่ม เวียงฮ่อ ดงเวียง เวียงวัง (วังเหนือ) และเชียงแสน ทั้งนี้ภายหลัง พ.ศ. 590 เป็นต้นมา" พุทธศตวรรษที่ 18 (ราว พ.ศ. 1713) กาลสมัยแห่งราชอาณาจักรโยนกบุรีศรีช้างแสน ถูกกองทัพเจ้าคำฟ้าหรือขุนเสียขวัญฟ้าแห่งอาณาจักรเมายกมาตีจนพ่ายแพ้ ด้วยการนำของพระเจ้าไชยศิริแห่งเมืองไชยปราการได้เผาบ้านเมืองก่อนอพยพกองทัพประชาราษฎรขอบขัณฑสีมาผ่านเข้ามาในเขตเมืองวัง และพักขบวนทัพ ณ เขาดอยด้วน ก่อนจะอพยพประชาราษฎรล่วงไปถึงเมืองแปบ (เมืองกำแพงเพชร) ในขณะนั้น กลุ่มคนในขบวนอพยพดังกล่าวจำนวนหนึ่งได้แยกตัวออกมาตั้งบ้านสร้างเมืองอยู่ ณ เมืองวัง บริเวณแถบต้นแม่น้ำวังอันเป็นแหล่งพื้นที่อันอุดมสงบสมบูรณ์ โดยการนำของเจ้าพ่อพญาวัง และในยุคนี้มีการค้าขายและผลิตสินค้า ประเภทถ้วยชามเครื่องปั้นดินเผาผางประทีป ที่มาจากเตาเผาสันกำแพง เชียงใหม่ เตาเผาพาน เชียงราย หรือเตาเผาวังเหนือ เวียงกาหลง และมีการค้นพบชิ้นถ้วยที่ผลิตในยุคราชวงค์หมิงประเทศจีน ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาในอดีตเกิดภาวะสงครามขึ้นระหว่างพม่ากับล้านนา ทำให้ผู้คนต่างหนีภัยไปในทิศทางต่าง ๆ จนกลายเป็นสภาพเมืองร้าง จนถึงช่วงระหว่าง ปี พ.ศ. 2373 เมืองวังกลับคืนสู่สภาพความเป็นชุมชนเมืองอีกครั้งหนึ่ง หลังจากพม่าสิ้นอำนาจการปกครอง ในสมัยพระเจ้ากาวิละสามารถขับไล่พม่าได้สำเร็จ วันที่ 1 พฤศจิกายน 2468 ตั้งตำบลทุ่งฮั้ว แยกออกจากตำบลวังเหนือ วันที่ 24 พฤษภาคม 2474 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดลำปางและจังหวัดเชียงราย โดยโอนพื้นที่หมู่ 1 บ้านงิ้วเฒ่า และหมู่ 15 บ้านผาวี (ในขณะนั้น) ของตำบลทุ่งฮั้ว อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง ไปขึ้นกับตำบลป่าหุ่ง อำเภอเมืองพาน จังหวัดเชียงราย วันที่ 21 มีนาคม 2480 แยกพื้นที่ตำบลทุ่งฮั้ว ตำบลวังเหนือ ตำบลวังใต้ และตำบลร่องเคาะ จากอำเภอแจ้ห่ม มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอวังเหนือ และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอแจ้ห่ม วันที่ 9 มกราคม 2481 ยุบตำบลวังใต้ และโอนพื้นที่หมู่ 1-7,9-12 ของตำบลวังใต้ (ที่ถูกยุบ) ไปขึ้นกับตำบลวังเหนือ กับโอนพื้นที่หมู่ 8,13-17 ของตำบลวังใต้ (ที่ถูกยุบ) ไปขึ้นกับตำบลร่องเคาะ วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลวังเหนือ ในท้องที่บางส่วนของตำบลวังเหนือ วันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอวังเหนือ อำเภอแจ้ห่ม เป็น อำเภอวังเหนือ วันที่ 21 กันยายน 2514 ตั้งตำบลวังใต้ แยกออกจากตำบลวังเหนือ และตำบลร่องเคาะ วันที่ 2 กรกฎาคม 2530 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านใหม่ ในท้องที่บางส่วนของตำบลวังเหนือ วันที่ 15 กันยายน 2532 ตั้งตำบลวังทอง แยกออกจากตำบลร่องเคาะ และตำบลวังใต้ ตั้งตำบลวังซ้าย แยกออกจากตำบลวังเหนือ วันที่ 12 กันยายน 2533 ตั้งตำบลวังแก้ว แยกออกจากตำบลทุ่งฮั้ว วันที่ 9 พฤศจิกายน 2538 ตั้งตำบลวังทรายคำ แยกออกจากตำบลวังใต้ วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลวังเหนือ และสุขาภิบาลบ้านใหม่ เป็น เทศบาลตำบลวังเหนือ และเทศบาลตำบลบ้านใหม่ ตามลำดับ ด้วยผลของกฎหมาย วันที่ 3 พฤศจิกายน 2560 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลวังเหนือ อำเภอวังเหนือ รวมกับเทศบาลตำบลวังเหนือ

ประวัติ

อำเภอวังเหนือเดิมชื่อว่า เมืองวัง หรือ เวียงวัง สันนิษฐานว่าได้ตั้งขึ้นในสมัยพุทธศตวรรษที่ 6
(พ.ศ. 500-599) ซึ่งปรากฏตามหลักฐานในหนังสือพงศาวดารชาติไทยเล่ม 2 ของพระบริหารเทพธานี ได้กล่าวถึงแว่นแคว้นยวนเชียง (หน้า 4 บรรทัดที่ 4-6) ว่า "เมื่อภายหลัง พ.ศ. 590 แว่นแคว้นยวนเชียงก็แยกตั้งบ้านเมืองออกไปทางทิศตะวันตกอีกหลายเมือง เช่น เวียงกาหลง (เวียงป่าเป้า) เวียงฮ่อ ดงเวียง เมืองวัง (วังเหนือ) แจ้ห่ม เป็นต้น" และในหนังสือประวัติศาสตร์เชียงรายซึ่งจัดพิมพ์ในงานฉลอง 25 พุทธศตวรรษ หน้า 13 ก็ปรากฏความคล้ายกันคือ "ในราวพุทธศตวรรษที่ 5 มีพวกไทยถอยร่นจากตอนใต้ประเทศจีนปัจจุบันมาสมทบกับพวกไทยที่เมืองเชียงลาวเพิ่มขึ้นมากทุกที ซึ่งขยายเมืองให้กว้างขวางออกไปอีก เรียกว่า แคว้นชุนยางหรือยวนเชียว มีอาณาเขตแผ่ไปถึงหลายเมือง เช่น เวียงกาหลง (เวียงป่าเป้า) แจ้ห่ม เวียงฮ่อ ดงเวียง เวียงวัง (วังเหนือ) และเชียงแสน ทั้งนี้ภายหลัง พ.ศ. 590 เป็นต้นมา"

พุทธศตวรรษที่ 18 (ราว พ.ศ. 1713) กาลสมัยแห่งราชอาณาจักรโยนกบุรีศรีช้างแสน ถูกกองทัพเจ้าคำฟ้าหรือขุนเสียขวัญฟ้าแห่งอาณาจักรเมายกมาตีจนพ่ายแพ้ ด้วยการนำของพระเจ้าไชยศิริแห่งเมืองไชยปราการได้เผาบ้านเมืองก่อนอพยพกองทัพประชาราษฎรขอบขัณฑสีมาผ่านเข้ามาในเขตเมืองวัง และพักขบวนทัพ ณ เขาดอยด้วน ก่อนจะอพยพประชาราษฎรล่วงไปถึงเมืองแปบ (เมืองกำแพงเพชร) ในขณะนั้น กลุ่มคนในขบวนอพยพดังกล่าวจำนวนหนึ่งได้แยกตัวออกมาตั้งบ้านสร้างเมืองอยู่ ณ เมืองวัง บริเวณแถบต้นแม่น้ำวังอันเป็นแหล่งพื้นที่อันอุดมสงบสมบูรณ์ โดยการนำของเจ้าพ่อพญาวัง และในยุคนี้มีการค้าขายและผลิตสินค้า ประเภทถ้วยชามเครื่องปั้นดินเผาผางประทีป ที่มาจากเตาเผาสันกำแพง เชียงใหม่ เตาเผาพาน เชียงราย หรือเตาเผาวังเหนือ เวียงกาหลง และมีการค้นพบชิ้นถ้วยที่ผลิตในยุคราชวงค์หมิงประเทศจีน ตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาในอดีตเกิดภาวะสงครามขึ้นระหว่างพม่ากับล้านนา ทำให้ผู้คนต่างหนีภัยไปในทิศทางต่าง ๆ จนกลายเป็นสภาพเมืองร้าง จนถึงช่วงระหว่าง ปี พ.ศ. 2373 เมืองวังกลับคืนสู่สภาพความเป็นชุมชนเมืองอีกครั้งหนึ่ง หลังจากพม่าสิ้นอำนาจการปกครอง ในสมัยพระเจ้ากาวิละสามารถขับไล่พม่าได้สำเร็จ

วันที่ 1 พฤศจิกายน 2468 ตั้งตำบลทุ่งฮั้ว แยกออกจากตำบลวังเหนือ

วันที่ 24 พฤษภาคม 2474 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดลำปางและจังหวัดเชียงราย โดยโอนพื้นที่หมู่ 1 บ้านงิ้วเฒ่า และหมู่ 15 บ้านผาวี (ในขณะนั้น) ของตำบลทุ่งฮั้ว อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง ไปขึ้นกับตำบลป่าหุ่ง อำเภอเมืองพาน จังหวัดเชียงราย

วันที่ 21 มีนาคม 2480 แยกพื้นที่ตำบลทุ่งฮั้ว ตำบลวังเหนือ ตำบลวังใต้ และตำบลร่องเคาะ
จากอำเภอแจ้ห่ม มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอวังเหนือ และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอแจ้ห่ม

วันที่ 9 มกราคม 2481 ยุบตำบลวังใต้ และโอนพื้นที่หมู่ 1-7,9-12 ของตำบลวังใต้ (ที่ถูกยุบ) ไปขึ้นกับตำบลวังเหนือ กับโอนพื้นที่หมู่ 8,13-17 ของตำบลวังใต้ (ที่ถูกยุบ) ไปขึ้นกับตำบลร่องเคาะ

วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลวังเหนือ ในท้องที่บางส่วนของตำบลวังเหนือ

วันที่ 22 กรกฎาคม 2501 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอวังเหนือ อำเภอแจ้ห่ม เป็น อำเภอวังเหนือ

วันที่ 21 กันยายน 2514 ตั้งตำบลวังใต้ แยกออกจากตำบลวังเหนือ และตำบลร่องเคาะ

วันที่ 2 กรกฎาคม 2530 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านใหม่ ในท้องที่บางส่วนของตำบลวังเหนือ

วันที่ 15 กันยายน 2532 ตั้งตำบลวังทอง แยกออกจากตำบลร่องเคาะ และตำบลวังใต้ ตั้งตำบลวังซ้าย แยกออกจากตำบลวังเหนือ

วันที่ 12 กันยายน 2533 ตั้งตำบลวังแก้ว แยกออกจากตำบลทุ่งฮั้ว

วันที่ 9 พฤศจิกายน 2538 ตั้งตำบลวังทรายคำ แยกออกจากตำบลวังใต้

วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลวังเหนือ และสุขาภิบาลบ้านใหม่ เป็น เทศบาลตำบลวังเหนือ และเทศบาลตำบลบ้านใหม่ ตามลำดับ ด้วยผลของกฎหมาย

วันที่ 3 พฤศจิกายน 2560 ยุบองค์การบริหารส่วนตำบลวังเหนือ อำเภอวังเหนือ
รวมกับเทศบาลตำบลวังเหนือ